Planetaire dagkaart

Wist je dat...?

De schepping van het universum

Het universum bestaat al 15 miljard jaar. Een honderdste van een seconde na de Big Bang verschenen atomaire deeltjes, protonen, neutronen en elektronen. Deuteriumkernen (1 proton, 1 neutron en 1 elektron) werden na 1 seconde gevormd en heliumkernen (2 protonen, 2 neutronen) na 15 minuten. En toen vertraagde de Schepping haar tempo... De lichtste atomen werden 300.000 jaar later gevormd. Dit waren waterstofatomen (1 proton en 1 elektron) en heliumatomen (2 proton, 2 neutronen, 2 elektronen). Koude wolken van waterstof en helium vormden zich na 1 miljoen jaar. Onder invloed van de zwaartekracht werd de dichtheid van deze wolken groter en ontstonden de eerste sterrenstelsels waarin de eerste protosterren geboren werden. Het is nu 100 miljoen jaar na de Big Bang. De sterren en planeten zoals we die nu kennen vormden zich 5 miljard jaar na de Big Bang. De Aarde bestaat op dat moment al 4,6 miljard jaar, meer dan 10 miljard jaar na de Oerknal.

Het leven op Aarde

Aanvankelijk was de Aarde slechts een bal gesmolten lava, met een atmosfeer van waterdamp en giftige gassen. Tijdens het afkoelen stolde het oppervlak en werd het een aardkorst. Geleidelijk aan condenseerde de waterdamp tot oceanen waarin bacteriën opdoken en groeiden. Deze bacteriën waren gemaakt van één cel, maar bezaten al de essentiële eigenschap van het leven: een DNA-keten. Een miljard jaar later kregen deze cellen een kern. Deze complexere interne organisatie zou de weg vrijmaken voor samenwerking tussen cellen. Groepen bacteriën die in symbiose leefden gingen zelfs zover dat ze permanent bij elkaar bleven. Binnen dat colloquium begon elke cel zich te specialiseren. Complexe levende organismen hebben hun bestaan dus niet te danken aan concurrentie, maar aan het tegenovergestelde: samenwerking.

De Schepping gaat in versnelling

De eerste meercellige organismen verschenen 1,3 miljard jaar geleden op Aarde, dus 3 miljard jaar na de schepping van de planeet, en 14 miljard jaar na het ontstaan van het heelal. Vervolgens versnelt het ritme van de schepping wederom op een duizelingwekkende manier. Vanaf nu spreken we niet meer in miljarden maar in miljoenen jaren. De eerste "dieren", schaalloze weekdieren, diatomeeën of koralen, verschijnen dus 500 miljoen jaar na de eerste meercellige organismen. Honderd miljoen jaar later groeien schelpen, terwijl algen zich aanpassen aan het leven buiten het water om de eerste planten te creëren. Nog eens 200 miljoen jaar en de eerste aardse wezens zijn geboren; insecten, amfibieën en reptielen. Terwijl bossen met naaldbomen gedijen in een tropisch klimaat, veranderen mutante reptielen in dinosaurussen. Dat was 300 miljoen jaar geleden. 240 miljoen jaar lang regeerden ze over de planeet, verwoestten ze bossen en verhinderden ze de ontwikkeling van meer geavanceerde levensvormen, zoals de eerste zoogdieren die als hun voedsel dienden.

Zoogdieren

Het tijdperk van de zoogdieren begon met het uitsterven van dinosaurussen, waarschijnlijk als gevolg van de val van een asteroïde. De stofmassa die door de schok werd opgewekt, zou onze planetaire atmosfeer hebben versluierd. De temperatuur van de Aarde daalde tot aan een voor de dinosaurissen dodelijk niveau. Maar sommigen van hen kunnen gemuteerd zijn om te broeden... Het zijn nieuwe wezens die ook nu nog altijd bestaan: vogels. De expansie van zoogdieren vond slechts 50 miljoen jaar geleden plaats. Dit tijdsbestek vertegenwoordigt slechts de laatste 0,3% van het 15 miljard jaar bestaande universum. Een ander gevolg van de klimatologische afkoeling van de Aarde is, dat de koolstofrijke bossen plaats hebben gemaakt voor de bomen die we nu kennen. Toen werden de mammoetbomen geboren.

De verschijning van de mens

De verste voorouders van de mens (de Australopithecus) verschenen 4 miljoen jaar geleden. De voorouders die tijdgewijs iets dichter bij ons staan (zoals de homo erectus), begonnen gereedschappen te gebruiken. 750.000 jaar geleden werd het vuur voor het eerst beheerst. Vanaf nu veranderen we nog steeds de tijdschaal door te spreken in duizenden jaren, en later slechts in jaren... De huidige mens (homo sapiens-sapiens) verscheen 200.000 jaar geleden, een tijdspanne die slechts 0,0013% van de levensduur van het universum vertegenwoordigt. Van deze 200.000 jaar komen 194.000 jaar overeen met de zogenaamde 'prehistorie'. De mensen van die tijd leefden in nomadische groepen en voeden zich met verzamelen, jagen en vissen. Ze zijn zich bewust van de dood, gebruiken taal, beeldhouwen objecten en creëren artistieke voorstellingen die ze op rotsen schilderen.